Masovni zločini, brutalna ubistva, masakri, ugnjetavanje, glad, surova prebijanja, silovanja, pljačke i najgori zatvori obeležja su vladavine Velike Britanije u poslednjih 300 godina u celom svetu. Anketa koju je sproveo YouGov kaže da 43 posto Britanaca smatra da je Carstvo bilo "dobro", dok se 44 posto ponosi britanskom kolonijalnom prošlošću.

---

Smrt britanske kraljice Elizabete II, najduže vladajućeg monarha u istoriji Ujedinjenog Kraljevstva, izazvala je polemike oko glavnog pitanja – Da li svet treba da tuguje zbog njene smrti?

Nakon kraljičine smrti, propaganda, fantazija i neznanje suprotstavili su se britanskom istorijskom zapisu i činjenici da je britanska imperija počinila neke od najvećih zloćina u istoriji čovečanstva.

 

U mašti globalnog severa, kraljica je simbol pristojnosti i stabilnosti u svetu nakon Drugog svetskog rata. Ali, ljudima iz mesta koja je Britanija vekovima okupirala, podelila i kolonizirala, 96-godišnja baka – i ostatak kraljevske porodice – izazivaju, u najmanju ruku prezir.

Uju Anya, profesorica na Univerzitetu Carnegie Mellon, koja je iz Nigerije, bila je meta intenzivnih napada nakon što je  napisala: „Čula sam da je glavni monarh lopovske, silovateljske i genocidne imperije na samrti. Neka njena bol bude nesnosna”.

To su oštre reči pune mržnje upućene kraljici, ali ne bi trebale biti iznenađujuće.

Kenija 1954.

Britanija niti pod Elizabetom nije pustila svoje cenjene kolonije. Od 1952. do 1963. britanske su snage ugušile pobunu Mau Maua u Keniji, terajući između 160.000 i 320.000 Kenijaca u koncentracione logore. Kenijska plemena tuže britansku vladu Evropskom sudu za ljudska prava zbog krađe zemlje i mučenja. Ona se nikada nikome nije izvinula za zločine. Elizabeta je drage volje preuzela ulogu predstavljanja britanske moći i bogatstva. Sopstvenom voljom se ukrašavala draguljima opljačkanim iz bivših kolonija. Njen se lik nalazi na valutama mnogih bivših kolonija; upravljajući Britanskim Commonwealthom, dragovoljno je preuzela simboličnu, pokroviteljsku ulogu “bijele majke” mračnijim narodima bivše imperije. Sve to dok se navodno zabranjivalo “obojenim imigrantima ili strancima” da služe u kraljevskim svećeničkim ulogama do 1960-ih.

Za vreme Britanskog carstva, u 16. i 17. veku, Britanija je bila najveća država u istoriji i najveća svetska sila. Do 1922. godine, Britansko carstvo brojalo je 458 miliona stanovnika, što je bila petina svetske populacije, a pokrivalo više od 33 miliona km², odnosno četvrtinu Zemaljske kugle. Kao posledica toga, engleski jezik i britanska kultura proširili su se širom sveta.

Najrobi, Kenija 1952.

Britanske kolonije nalazile su se u Africi i Severnoj Americi, a Indija, cela Australija i Novi Zeland bile su britanske kolonije. Na vrhuncu moći, za Britansko carstvo govorilo se kako je “carstvo u kojem Sunce nikada ne zalazi” s obzirom da je zbog raširenosti kolonija celim svetom sunce sijalo barem na jednom delu britanske teritorije.

Od oko 200 zemalja koliko u svetu postoji, samo u 22 nikada nisu kročile britanske trupe.

Najranija invazija sa Britanskih ostrva izvršena je na kraju 2. veka nove ere, na severnu Francusku, a među manje poznatima iz novije istorije je invazija na Island 1940. godine, kada je ova zemlja kao neutralna odbila da uđe u rat.

Međutim, u „carstvu u kojem Sunce nikada ne zalazi“ počinjeni su brojni zločini. Britanski kolonijalizam odgovoran je za neke od najvećih zločina u istoriji .

U masakru u Amritsaru marta 1919. godine, u Indiji, za manje od deset minuta, britanski vojnici ubili su oko 1.000 ljudi. Pukovnik Reginald Dyer koji je naredio pokolj, u Britaniji je smatran herojem.

 

Kada je Indija 1946. dobila nezavisnost od Britanskog carstva, na površinu je isplivao veliki jaz između hindusa i muslimana koji je sledeće godine rezultirao podelom na Indiju i Pakistan. UNHCR pretpostavlja da je oko 14 miliona ljudi napustilo svoje domove, što je jedna od najvećih ljudskih migracija u istoriji. Oko milion ljudi je izgubilo živote u međureligijskom nasilju.

Između 12 i 29 miliona Indijaca umrlo je od gladi dok su bili pod kontrolom Britanskog carstva.

Nakon što su Japanci okupirali Burmu (današnji Mianmar), oko 4 milijuna ljudi umrlo je od gladi i bolesti u indijskoj provinciji Bengal. Glad se u svakom slučaju mogla sprečiti transportom hrane iz drugih delova Indije. Govoreći o gladi u Bengalu Čerčil je rekao: ”Mrzim Indijce. Oni su životinjski ljudi sa životinjskom religijom. Glad je njihova vlastita krivica jer se množe kao zečevi”.

U Afganistanu, Britanija je odigrala neslavnu ulogu, a na Srednjem istoku britanski kolonizatori ugurali su tri sukobljena plemena u granice Iraka, koje su nacrtane u Londonu. U palestinsko-izraelskom sukobu, značajnu ulogu odigrala je politička dvoličnost britanskih kolonijalista, koji su u isto vreme davali suprotna obećanja Palestincima i Izraelcima.

U Rodeziji, današnjem Zimbabveu, Britanci su otimali zemlju domorocima i pljačkali rudnike dijamanata. Ustanak plemena Mau Mau protiv britanske okupacije u Keniji, između 1952. i 1960. godine, završen je pobedom Britanaca koji su pobili između 20.000 i 100.000 ljudi.

Šezdesestih godina, Britanija je odbila predati dokumenta o zločinima bivšim kolonijama, tvrdeći kako su vlasništvo britanske vlade, dok su mnogi dokumenti o počinjenim zločinima uništeni. Među uništenim dokumentima nalaze se detalji o gušenju pobune Mau Mau naroda i njihovom mučenju i ubijanju u britanskim zatvorima. Takođe, nedostaju podaci o ubistvima nenaoružanih seljaka u Maleziji 1948. godine.

Tokom 20. veka većina britanskih kolonija stiču nezavisnost. No velika većina njih postale su članice Komonvelta. U 16 članica Komonvelta na čelu države je britanska kraljica, a 14 članica je pod britanskom suverenošću.